De regels over economische werkloosheid verschillen naargelang je bediende of arbeider bent.

Sinds 1 januari 2012 is economische werkloosheid structureel geworden voor de bedienden, zoals dit voor arbeiders al het geval was. Deze regelgeving is vastgelegd in de wet van 3 juli 1978, zowel voor bedienden als voor arbeiders.

Wat is economische werkloosheid?

Als je bediende bent, kan je werkgever een regeling van tijdelijke economische werkloosheid invoeren waardoor hij je arbeidsovereenkomst voor een beperkte duur mag schorsen en je prestaties tijdelijk kan verminderen indien het bedrijf in economische moeilijkheden verkeert.

Wel gelden er strikte voorwaarden. De basisvoorwaarde is natuurlijk dat de werkgever op een correcte manier de tijdelijke werkloosheid om economische redenen inroept en aangeeft bij de RVA.

Hij zal een daling moeten aantonen van zijn omzetcijfer, of zijn productie, of zijn bestellingen van minstens 10% ofwel een tijdelijke werkloosheidsgraad van minstens 10% onder de arbeiders moeten kennen.

Het bedrijf kan ook worden erkend als bedrijf in moeilijkheden door de minister van werk op basis van onvoorziene omstandigheden die gedurende een korte periode hebben geleid tot een aanzienlijke daling van de omzet, de productie of het aantal bestellingen (bv. de bedrijven die de gevolgen voelen van de aanslagen in Brussel op 22 maart 2016).

In tegenstelling tot de bedienden is het begrip “economische oorzaken” niet in de wet bepaald voor de economische werkloosheid van arbeiders.

Je werkgever zal, over het algemeen, een regeling van economische werkloosheid in je bedrijf invoeren wanneer hij het bestaande arbeidsritme in je onderneming tijdelijk niet kan handhaven wegens economische oorzaken.

Het werkgebrek moet ook onafhankelijk zijn van de wil van je werkgever. Dit is niet het geval wanneer je werkgever het werk dat normaal door jou (en de andere werknemers) had moeten worden verricht tijdens de duur van de schorsing van je arbeidsovereenkomst aan derden uitbesteedt. In dat geval moet je werkgever het normale loon uitbetalen gedurende de dagen dat het werk werd uitbesteed.

Je zal als werknemer (arbeider en bediende) een werkloosheidsuitkering ontvangen en ook een supplement bovenop die uitkering.

Welke systemen van economische werkloosheid bestaan er?

Als je bediende bent, heeft je werkgever de keuze tussen twee regelingen:

• hij kan de uitvoering van je arbeidsovereenkomst volledig schorsen;
• hij kan een regeling van deeltijdse arbeid met ten minste twee werkdagen per week doorvoeren.

Als je arbeider bent, heeft je werkgever eveneens de keuze tussen twee regelingen:

• hij kan de uitvoering van je arbeidsovereenkomst volledig schorsen;
• hij kan een regeling van gedeeltelijke arbeid invoeren: we onder- scheiden enerzijds de grote schorsing, dat wil zeggen minder dan drie arbeidsdagen per week of minder dan één arbeidsweek per twee weken en anderzijds de kleine schorsing, namelijk minstens drie arbeidsdagen per week of minstens één arbeidsweek op twee.

Deze regelingen gelden ook als je deeltijds werkt. Om de maximale duur van de schorsing te bepalen wordt rekening gehouden met de arbeidsregeling van de voltijdse werknemer in het bedrijf of de afdeling (en dus niet met het individuele uurrooster van de deeltijdse werknemer).

Voor hoelang kan de schorsing worden ingevoerd?

Ben je bediende, dan zal een volledige schorsing kunnen worden ingevoerd voor maximum 16 weken per kalenderjaar. Voor de regeling van gedeeltelijke arbeid kan dat voor maximum 26 weken per kalenderjaar.

Ben je arbeider, dan is een regeling van volledige schorsing mogelijk gedurende maximum vier weken. Wanneer de duur van vier weken is bereikt, moet je eerst een volledige week werken alvorens je opnieuw in economische werkloosheid kan worden geplaatst.

Wat de grote schorsing in het kader van de regeling van gedeeltelijke arbeid betreft, kan een dergelijke regeling worden gevraagd voor maximum drie maanden.

Voor de kleine schorsing kan de regeling worden gevraagd voor maximum twaalf maanden.

Na de maximale duur (drie maanden en twaalf maanden), moet je telkens het werk verplicht hervatten gedurende één week (zeven kalenderdagen) alvorens je opnieuw in economische werkloosheid kunt worden geplaatst.

Opgelet, de wettelijke regeling voor de arbeiders die hier werd toegelicht, is een aanvullende regeling. Als er sectorregelingen bestaan, dan hebben die de overhand.

Vooraleer de schorsing (zowel voor bedienden als voor arbeiders) kan ingaan, moet je eerst je volledige dagen inhaalrust waarop je nog recht hebt ingevolge overuren, zondagsarbeid of tewerkstelling op een feestdag, uitgeput hebben.

Wat indien mijn werkgever de toegelaten maximumduur overschrijdt?

Indien je werkgever de werkloosheid laat voortduren tot na de toegelaten maximumduur, moet hij je loon betalen voor de periode die deze datum overschrijdt. In bepaalde gevallen moet je werkgever je (soms begrensde) loon betalen als hij de RVA te laat heeft verwittigd of dit heeft nagelaten.

Moet mijn werkgever me vooraf verwittigen als hij me in economische werkloosheid wil stellen?

Je werkgever moet je ten minste zeven dagen vooraf in kennis stellen van de regeling van economische werkloosheid die hij gaat invoeren. Hij moet dit doen door aanplakking op een goed zichtbare plaats in de onderneming of door overhandiging van een geschrift.

De kennisgeving moet vermelden welke regeling op jou van toepassing zal zijn: de volledige schorsing of regeling van gedeeltelijke arbeid. Ze moet ook de periode en de data waarop je werkloos zal zijn bevatten.

Naast je inlichten, moet je werkgever ook verschillende elektronische mededelingen doen aan de RVA (algemene kennisgeving van de voorziene werkloosheid op de dag van de aanplakking + nieuwe maandelijkse kennisgeving van de eerste effectieve werkloosheidsdag op de eerste dag van de effectieve schorsing van de arbeidsovereenkomst). Indien de RVA niet werd ingelicht, zal je werkgever je (soms begrensde) loon tijdens de schorsing moeten betalen.

Je werkgever moet ook een mededeling doen aan de Ondernemingsraad of, indien er geen is, aan je syndicale afvaardiging over de economische redenen die de invoering van economische werkloosheid rechtvaardigen.

Heb ik recht op werkloosheidsuitkeringen?

Ja, om uitkeringen te kunnen ontvangen in geval van tijdelijke werkloosheid wegens economische oorzaken, moet je wel voldoen en aan dezelfde toelaatbaarheidsvoorwaarden als deze die van toepassing zijn op de volledig werklozen.

Je moet dus:

• ofwel, afhankelijk van je leeftijd, een bepaald aantal arbeidsdagen in loondienst bewijzen (wachttijd) gedurende een bepaalde periode (referteperiode) die onmiddellijk aan de uitkeringsaanvraag voorafgaat;
• ofwel aan de voorwaarden voldoen om theoretisch recht te hebben op inschakelingsuitkeringen;
• ofwel in de loop van de drie jaar die de uitkeringsaanvraag voorafgaat, reeds een uitkering volledige werkloosheid hebben ontvangen, of een inschakelingsuitkering, of een uitkering tijdelijke werkloosheid waarvoor het werkloosheidsbureau heeft vastgesteld dat je aan voormelde wachttijd voorwaarden hebt voldaan.

Aarzel niet je BBTK-afdeling te contacteren voor meer informatie. Als je bepaalde formaliteiten niet in orde brengt, kan je immers je recht op uitkeringen verliezen.

Hoeveel zal mijn werkloosheidsuitkering bedragen?

Het bedrag van je werkloosheidsuitkering bedraagt 65% van je begrensd brutoloon. Op de uitkering wordt een fiscale voorheffing van 26,75% ingehouden.

Let op: dat zou fiscaal onvoldoende kunnen zijn. Dat betekent dat de rest dus bij je definitieve belastingafrekening voor dat inkomensjaar zal worden verrekend. Het kan met andere woorden best zijn dat je aan de belastingen zal moeten bijbetalen. Hou hier dus rekening mee om onaangename verrassingen te vermijden!

Indien je een deeltijdse werknemer met behoud van rechten bent (met of zonder bijkomende uitkering), wordt rekening gehouden met het laatste verdiende voltijdse loon dat je ontving voordat je deeltijds begon te werken.

Heb ik recht op een aanvullende vergoeding?

Voor elke niet gewerkte dag moet de werkgever je een bepaald bedrag betalen.

Ben je bediende, dan wordt het bedrag vastgelegd in de cao of het ondernemingsplan dat de economische werkloosheid invoert. Deze toeslag komt bovenop de werkloosheidsuitkering.

Deze moet minstens even hoog zijn als wat de werkgever betaalt aan de eventuele economisch werkloze arbeiders. Bij afwezigheid van cao moet het bedrag van deze toeslag bovendien minstens € 5 per werkloosheidsdag bedragen. De commissie “ondernemingsplannen” kan een afwijking toestaan op het minimumbedrag van de toeslag voorzien in het ondernemingsplan maar deze kan nooit minder dan € 2 zijn.

Deze vergoeding is vrijgesteld van RSZ-bijdragen en inhoudingen. Ze is wel onderworpen aan fiscale voorheffing.

Ben je arbeider, dan heb je recht op een toeslag bovenop je werk- loosheidsuitkering voor elke dag waarop je tijdelijk werkloos wordt gesteld wegens werkgebrek op grond van economische oorzaken. Het minimumbedrag van de toeslag bedraagt € 2 per dag ten laste van je werkgever of van het Fonds voor bestaanszekerheid.

Wat als ik arbeidsongeschikt ben of als er een feestdag valt tijdens de economische werkloosheid?

Je zal geen recht hebben op een uitkering voor de dagen waarop je arbeidsongeschikt bent. Je zal voor deze dagen wel recht hebben op gewaarborgd loon. Of je zal recht hebben op een ziekte-uitkering (indien je in regel bent met de ziekteverzekering).

Je zal ook geen recht hebben op een uitkering voor feestdagen gelegen in een periode van economische werkloosheid. Wanneer een feestdag samen valt met een periode van economische werkloosheid, zal de werkgever deze feestdag normaal moeten uitbetalen. Voor deze dagen heb je dus recht op loon.

Wat als mijn werkgever de schorsingsregeling wijzigt of wenst stop te zetten?

Indien je werkgever overgaat van een regeling van gedeeltelijke arbeid naar volledige schorsing, of indien hij het oorspronkelijk voorziene aantal schorsingsdagen verhoogt, dan moet hij je hiervan ten minste zeven dagen op voorhand op de hoogte brengen.

Anders is het wanneer je werkgever beslist om het oorspronkelijk aantal geplande dagen economische werkloosheid te verminderen en je vroeger dan gepland terug te roepen naar het bedrijf. De wet biedt hier geen uitkomst. Deze legt immers geen minimumtermijnen vast tussen het moment van de aankondiging en de effectieve aanvang van het werk.

Vraag daarom steeds na bij je BBTK-afgevaardigde of de manier hoe die terugroeping dient te gebeuren niet geregeld wordt op ondernemingsvlak of in een sector-cao.

Let op! Als je een tijdens een periode van economische werkloosheid niet bereikbaar bent voor de werkgever, geldt dit niet als een ongerechtvaardigde afwezigheid. Tijdens deze periode sta je immers niet meer ter beschikking van je werkgever.

Kan mijn arbeidsovereenkomst worden stopgezet? Tijdens de volledige of gedeeltelijke schorsing van de arbeidsovereenkomst, kan je zelf het contract beëindigen, zonder dat je een opzegtermijn moet respecteren. Als je al een opzegtermijn aan het presteren bent, dan loopt deze verder tijdens de schorsing.

Ook de werkgever kan de arbeidsovereenkomst opzeggen, hij moet echter de normale opzegtermijnen respecteren. Had de werkgever reeds vóór de schorsing de arbeidsovereenkomst opgezegd, dan loopt de opzegtermijn niet door tijdens de schorsing.

Zal de economische werkloosheid invloed hebben op mijn rechten inzake pensioen, tijdskrediet, vakantiegeld, …?

De economische werkloosheid heeft tot gevolg dat je een aantal uren of dagen per week minder werkt. Deze “minuren” hebben in principe tot gevolg dat je op arbeidsrechtelijk vlak en op het vlak van de sociale zekerheid minder rechten opbouwt.

Aangezien het niet de bedoeling is dat jij als werknemer wordt gesanctioneerd voor de financiële en economische moeilijkheden die je bedrijf heeft, zal er in een aantal gelijkstellingen worden voorzien. Met als bedoeling dat je je rechten behoudt.

Zo blijf je je statuut van voltijdse of deeltijdse werknemer behouden dat van toepassing was voor de maatregel. Je zal geen vakantierechten verliezen, je rechten in het geval van ongeval of beroepsziekte blijven behouden en de periodes dat je economisch werkloos bent zullen ook geen invloed hebben op het recht op tijdskrediet of op het opbouwen van je pensioenrechten.

Neem gerust contact op met je gewestelijke BBTK-afdeling. Het kan dat bepaalde aspecten van deze regeling op sectoraal niveau voorzien zijn. Idem voor de groepsverzekering en de eindejaarspremie.